Prawidłowa inseminacja bydła

Inseminacja jest to zabieg sztucznego unasieniania polegający na mechanicznym zdeponowaniu nasienia buhaja do dróg rodnych samicy, w celu zapłodnienia komórki jajowej i wydania na świat potomstwa. Skuteczność rozrodu ma bezpośredni wpływ na opłacalność produkcji mleka i mięsa.

Ruja

Aby inseminacja była skuteczna, zabieg należy wykonać w określonym przedziale czasowym, aby zwiększyć prawdopodobieństwo zapłodnienia.

Zabieg może być wykonany kiedy krowa lub jałówka znajduje się w rui właściwej, trwa ona 12-36 godzin. Czas rui może się skrócić przez wysoką temperaturę lub wydłużyć przez nieprawidłowe żywienie lub stres.

Objawy rujowe

Krowy podczas rui zwiększają znacznie dobową aktywność, obskakują się, porykują i zachowują się niespokojnie. Kolejnym widocznym objawem jest wypływ śluzu (przejrzystego i ciągliwego) z pochwy, oraz otarcia na krzyżu od obskakiwania przez inne krowy. Łatwo zaobserwować czerwonawy obrzęk sromu. Pod koniec rui śluz rujowy staje się gęsty.

Optymalny czas unasieniania

Najlepsze wyniki unasieniania otrzymuje się po inseminacji w 8-12 godzinie od pierwszych widocznych objawów rujowych. Istnieje pewna niepisana zasada, że jeśli krowa ma objawy rui rano, to trzeba ją inseminować wieczorem, jeśli ma objawy wieczorem należy ją unasienić rano.

Badania wstępne przed inseminacją

Inseminator przybywający na fermę przed zabiegiem przeprowadza wywiad z właścicielem i przegląda kartę krowy. Musi pozyskać następujące informacje;

• Pochodzenie, wiek oraz rasa krowy
• Długość trwania ostatniej rui, jakie są objawy i ile trwa okres międzyrujowy
• Przebyte choroby i leczenie
• Skuteczność poprzednich unasienień
• Data ostatniego wycielenia oraz informacje dotyczące problemów poporodowych
• Stan zdrowotny krowy

Następnym krokiem jest obserwacja krowy i badanie. Inseminator sprawdza zabarwienie i przejrzystość śluzu pochwowego, wygląd wiązadeł macicy i warg sromowych. Po obserwacji następuje badanie rektalne mające na celu ustalenie stanu jajników i macicy metodą palpacyjną (dotykową). Czasami trzeba przeprowadzić dodatkowe badanie waginalne, stosowane tylko w przypadku pojawienia się wątpliwości co do gotowości układu rozrodczego na przyjęcie nasienia.

Sprzęt inseminacyjny

Do zabiegu inseminacji potrzebny będzie uniwersalny pistolet dzięki któremu można zdeponować nasienie do układu rozrodczego samicy ze specjalnych słomek przechowujących ejakulat.

Na metalową rurkę pistoletu powinno się zakładać „koszulkę” ochronną, dzięki której do dróg rodnych samicy nie przedostają się drobnoustroje chorobotwórcze.

Słomka, w której znajduje się ejakulat jest zamknięta, aby ją otworzyć inseminator musi posiadać obcinarkę lub nożyczki.

Inseminator powinien posiadać plastikowe rękawice jednorazowego użytku i żel. Dzięki nim zabieg jest higieniczny dla krowy i osoby wykonującej zabieg.

Aby prawidłowo zainseminować samicę, nasienie musi być rozmrożone. Od razu po wyjęciu z przenośnego zamrażalnika słomka jest umieszczana w rozmrażaczu (na czas określony przez producenta urządzenia).

Kiedy nasienie ulega rozmrożeniu, należy przesunąć pęcherzyk powietrza znajdujący się w słomce do odcinanego końca. Słomka musi być sucha, a pistolet inseminacyjny podgrzany co najmniej do 15°C.

Inseminator wkłada słomkę do pistoletu, zakłada osłonkę („koszulkę”) ochronną, obcina końcówkę słomki i zakłada rękawicę ochronną, którą oblewa żelem poślizgowym.

Hodowca unieruchamia krowę, a osoba wykonująca zabieg, usuwa kał z odbytnicy zwierzęcia, aby móc wyczuć szyjkę macicy. Następnie oczyszcza wargi sromowe i je rozchyla, aby wprowadzić pistolet.

Inseminator jedną ręką trzyma szyjkę macicy przez odbytnicę, a drugą wprowadza pistolet inseminacyjny i deponuje nasienie do trzonu macicy.

Błędy w trakcie unasieniania

Pierwszym błędem, który grozi wypadkiem lub powodowaniem bólu zwierzęciu jest brak unieruchomienia krowy. Większość dorosłych krów można inseminować bez unieruchamiania, ale nie powinny tego robić osoby niedoświadczone, ponieważ wykonują czynność zbyt długo. Inseminowane pierwszy raz jałówki są niespokojne i mogą być agresywne.

Kolejny błąd osoby przeprowadzającej zabieg to nieprzeprowadzenie wstępnego wywiadu i badania rektalnego lub waginalnego, dzięki którym zwiększa się prawdopodobieństwo prawidłowej inseminacji.

Na wynik sztucznego unasieniania ma również wpływ przechowywanie słomek z nasieniem w rozszczelnionych kontenerach z ciekłym azotem.

Dużym błędem inseminatora jest krzywe obcięcie słomki, ponieważ nasienie będzie wypływać do środka pistoletu, a nie do trzonu macicy. Niedostateczna ilość nasienia zmniejsza skuteczność zapłodnienia. Drugi błąd związany ze słomką, to niedostateczne rozmrożenie nasienia.

Manewrowanie pistoletem w drogach rodnych samicy powinno odbywać się ostrożnie i delikatnie, ze względu na niebezpieczeństwo uszkodzenia błony śluzowej, przebicia do cewki moczowej lub jelita.

Sukces unasieniania

Sukces inseminacji zależy od wiedzy hodowcy na temat zdrowia zwierzęcia, umiejętności i doświadczenia inseminatora, od zdrowia samicy i prawidłowości wykrycia rui, od zdolności do zapłodnienia samca.

Zakaz inseminacji

Nie powinno się dopuścić do inseminacji krów w pierwszej rui po wycieleniu (macica nie jest gotowa na przyjęcie zarodka), o złej kondycji, bez objawów rujowych,  bydła z chorobami układu rodnego. Nie można inseminować jałówek, które nie osiągnęły dojrzałości hodowlanej.

Zaburzenia płodności

Zaburzenia płodności mają bezpośredni wpływ na ekonomikę produkcji mleka i mięsa. Utrzymywanie i leczenie niepłodnych krów w stadzie pochłania finanse i czas. Problemy z rozrodem są zazwyczaj związane z nieodpowiednim żywieniem (niedobór lub nadmiar składników odżywczych), brakiem higieny w oborze lub wadami wrodzonymi bydła.

Do najczęstszych schorzeń należą; zaburzenia w wydalaniu łożyska, zapalenie dróg rodnych, ciche ruje, wczesne zamieranie zarodków, cysty na jajnikach, zamieranie komórek jajowych, niewydolność jajników, frymartynizm, niedrożność pochwy.

Zalety inseminacji

Zaletami inseminacji są;

• Możliwość przechowywania nasienia przez długi czas
• Możliwość transportu nasienia bez konieczności transportu zwierzęcia
• Możliwość unasieniania wielu krów nasieniem jednego samca
• Brak zagrożenia przenoszenia chorób układu rozrodczego
• Eliminacja kosztów utrzymywania samców
• Możliwość wykorzystywania nasienia buhaja po jego śmierci.

http://www.rynek-rolny.pl/artykul/prawidlowa-inseminacja-bydla-krok-po-kroku.html