Choroby metaboliczne krów mlecznych
Współczesne bydło rasy holsztyńsko-fryzyjskiej, by w pełni ujawnić swoje założenia genetyczne, jeśli chodzi o wysoką produkcję mleka, wymaga zaspokojenia potrzeb w kwestii żywienia, utrzymania oraz zarządzania stadem. Niezaspokojenie tych potrzeb powoduje wystąpienie szeregu niekorzystnych zjawisk, bardzo często prowadzących do przedwczesnego brakowania krów ze stada. Naturalną konsekwencją takiego stanu rzeczy jest pogorszenie opłacalności produkcji mleka w gospodarstwach wyspecjalizowanych w jego produkcji. Jednym z istotnych schorzeń występujących w wysoko wydajnych stadach są choroby metaboliczne - schorzenia, powodujące zaburzenia funkcjonowania metabolizmu zwierzęcia na skutek zachwiania homeostazy organizmu. Bardzo często schorzenia te nazywane są chorobami produkcyjnymi, gdyż ryzyko ich wystąpienia rośnie wykładniczo wraz z wydajnością krów. W nomenklaturze weterynaryjno-zootechnicznej określenia "zaburzenia" czy "choroby metaboliczne" wykorzystywane są wymiennie do określenia zespołu chorób objawiających się zachwianiem równowagi metabolitów plazmy krwi, chociażby takich, jak: ciała ketonowe, pewne mikro- i makropierwiastki czy niezestryfikowane kwasy tłuszczowe. Najczęściej schorzenia metaboliczne występują u krów mlecznych w okresie okołoporodowym lub w tzw. okresie przejściowym (od 3 tygodni przed ocieleniem do 4 tygodni po ocieleniu), choć są i takie, które mogą pojawić się również w trakcie późniejszej laktacji. Wśród głównych chorób metabolicznych najczęściej w praktyce obserwowane są: ketoza wraz z syndromem stłuszczonej wątroby, porażenie poporodowe, podkliniczna oraz kliniczna kwasica, przemieszczenie trawieńca, syndrom polegującej krowy, a ze względu na ogólnoustrojowy charakter zaburzenia metaboliczne zwiększają również ryzyko występowania innych schorzeń, jak: wzdęcia żwacza, zatrzymania łożyska, ochwat, mastitis czy metritis.
Wystąpienie porażenia poporodowego u krowy mlecznej powoduje wzrost ryzyka wystąpienia u niej zapalenia wymienia, zatrzymania łożyska, metritis, przemieszczenia trawieńca, wystąpienia ciężkiego porodu czy ketozy. Z kolei z wystąpieniem ketozy zwiększa się prawdopodobieństwo zachorowania na: ochwat, przemieszczenie trawieńca, porażenie poporodowe, mastitis czy syndrom stłuszczonej wątroby. Bardzo często ketoza czy syndrom stłuszczonej wątroby jest następstwem wystąpienia u krowy jednego lub kilku schorzeń, jak: porażenie poporodowe, przemieszczenie trawieńca, zatrzymanie łożyska czy trudny poród. W związku z tym istotne są intensywne działania prewencyjne w odniesieniu do konkretnego schorzenia metabolicznego, ponieważ zmniejszają również ryzyko wystąpienia pozostałych zaburzeń.
Wspomniane wcześniej wieloaspektowe oddziaływanie zaburzeń metabolicznych na organizm powoduje duże straty ekonomiczne, które trudno skonkretyzować czy wyrazić określoną kwotą. W przypadku niektórych chorób np. porażenia poporodowego, występuje ryzyko padnięcia krowy, natomiast inne schorzenia tj.: ketoza, czy kwasica powodują istotne straty produkcyjne: obniżoną wydajność mleczną, pogorszony skład chemiczny mleka oraz wyższą liczbę komórek somatycznych, pogorszenie wskaźników rozrodu, wystąpienie problemów z racicami (ochwat), a w rezultacie większe koszty weterynaryjne oraz remontu stada. W stadach hodowlanych następuje obniżenie intensywności selekcji, a więc postępu hodowlanego. Wspomniane wcześniej wieloaspektowe oddziaływanie zaburzeń metabolicznych na organizm powoduje duże straty ekonomiczne, które trudno skonkretyzować czy wyrazić określoną kwotą. W Stanach Zjednoczonych straty spowodowane wystąpieniem chorób metabolicznych szacowane są na 150-350 dol. na sztukę w zależności od postaci i stopnia nasilenia schorzenia.
W związku z tym, zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest podjęcie przez hodowców działań mających na celu prewencję wystąpienia tych chorób. Dodatkową trudnością w zwalczaniu chorób metabolicznych są ich stany podkliniczne, szczególnie w przypadku podklinicznej ketozy i kwasicy. Brak jednoznacznych syndromów chorób powoduje, że są one często niezauważone, co powoduje w skali całego stada oraz na przestrzeni długiego okresu wymierne straty gospodarcze.
Autor: Marcin Gołębiewski
http://www.farmer.pl/produkcja-zwierzeca/bydlo-i-mleko/choroby-metaboliczne-krow-mlecznych,67416,4.html