Wydajność mleczna krów zmniejsza się systematycznie w miarę oddalania od początku laktacji. Przed porodem wymagany jest okres zasuszenia, w którym następuje zaprzestanie produkcji mleka. Zasuszanie to przygotowanie organizmu do wzmożonego wysiłku, jakim jest poród i laktacja. Fizjologicznie okres laktacji rozpoczyna się w dniu porodu, ale przygotowania krowy do laktacji i jej przyszła kondycja zaczyna się już od momentu zasuszania. To powinno podkreślić rangę ważności tego okresu w całym życiu produkcyjnym matek. Okres ten zbiega się w czasie z rozwojem błon płodowych , najwyższymi przyrostami masy ciała płodu, regeneracją błony śluzowej żwacza i tkanki gruczołowej wymienia oraz przygotowaniem siary dla przychodzącego na świat cielaka. Podczas zasuszania powinno się więcej czasu poświęcić zarówno na żywienie, jak i profilaktykę, dotyczącą w szczególności stanów zapalnych gruczołu mlekowego. Co do sposobu zasuszania zdania są podzielone.

Część praktyków sugeruje, aby zasuszać krowy metodą doju przerywanego, stopniowo przechodząc z doju dwukrotnego, na jednokrotny w ciągu doby. Jednak jest to działanie pracochłonne i zamiast korzyści przynosi tylko problemy zdrowotne. W większości gospodarstw wypracowany jest jednostopniowy; szybki, mało pracochłonny sposób zasuszania. Po ostatnim doju kanał strzykowy zamyka się specjalnym czopem. Tutaj niezwykle ważne jest aby przestrzegać podstawowych zasad higieny. W ten sposób można bardzo dobrze, bez żadnych problemów i ryzyka zapaleń czy obrzęków wymienia zasuszyć krowy. Ze względu na wyjątkowość fazy zasuszenia w cyklu produkcyjnym ważnym jest wydzielenie grupy krów zasuszonych. Idealną jest sytuacja, gdy zasuszenie krowy doprowadzone zostało do poziomu kondycji, w jakiej powinna się znajdować w trakcie porodu. Krowy nie powinny tracić, ale również poprawiać kondycji w trakcie zasuszenia, co pozwala uzyskać optymalną produkcję po wycieleniu. Kondycja w systemie BCS w momencie wejścia w okres zasuszenia powinna wynosić około 3-3,5 punktu. Niestety, często nie wydziela się grupy krów w zasuszeniu co prowadzi przeważnie do przekondycjonowania (otłuszczenia) zwierząt i nieprzygotowania do laktacji. Sytuację pogarsza fakt, że krów zatuczonych nie można w tym okresie odchudzać.

Nie pozwala na to układ hormonalny, a całkowite pozbawienie krowy paszy , tak aby schudła, doprowadzi do gwałtownego uruchomienia rezerw energetycznych, prowadzących do ketozy i tłuszczowego zwyrodnienia wątroby. Zbyt słaba kondycja krów, 2,25 w skali BCS w tym okresie prowadzi do problemów związanych z poprawą kondycji w kolejnej laktacji, obniżeniem wydajności, utrudnionym wejściem w kolejny cykl rujowy co kończy się zwykle brakowaniem ze stada.

Należy pamiętać, że okres zasuszenia nie jest czasem odbudowy kondycji, bo to powinno mieć miejsce w ostatnich 100 dniach laktacji. Przyrost masy ciała krowy w całym okresie zasuszenia, 600-800g/dobę (40-50kg) powinien wynikać wyłącznie z rozwoju błon płodowych, płodu i gruczołu mlecznego, a nie z odkładania rezerw tłuszczowych ciała.

Wiele badań wskazuje, że okres zasuszenia jest wyjątkowo trudnym, gdzie oprócz kondycji zwierząt oraz warunków utrzymania pierwszoplanowe znaczenie w tym czasie ma żywienie. Błędy w żywieniu przed porodem to : niższa wydajność krów od spodziewanej, choroby metaboliczne, trudności przy powtórnym zacielaniu, niska odporności krów, zatrzymanie łożyska, mastitis oraz stany zapalne błony śluzowej macicy, słaba kondycja i wątpliwa odporność nowonarodzonych cieląt. Dlatego poszukuje się optymalnych sposobów żywienia w zasuszeniu, które zapewnią krowom dobry start w wytężony okres produkcji mleka. Obecnie w stadach krów mlecznych w okresie zasuszenia stosuje się najczęściej dwa modele żywienia. Pierwszy zakłada niską koncentrację energii w dawce przez pierwsze tygodnie zasuszenia z zastosowaniem jednego kilograma paszy treściwej jako nośnika dodatków mineralno-witaminowych, a następnie jej wzrost w okresie przejściowym, od trzeciego tygodnia przed porodem. Drugi model zakłada stosowanie przez cały okres zasuszenia jednego TMR-u.

Ostatnio jednak zdecydowanie więcej zwolenników zdobył drugi model żywienia. Ponieważ żywimy przeżuwacza, w głównej mierze bakterie żwacza, które muszą mieć przez cały czas tę samą pożywkę. To przemawia za tym, że krowa przez cały okres laktacji powinna dostawać paszę treściwą. Niektórzy hodowcy niesłusznie obawiają się, że podawanie pasz treściwych przez ten cały okres spowoduje zatuczenie się krowy. Zwierzęta te zazwyczaj zatuczają się wcześniej, na końcu laktacji, gdy dają mniej mleka. Takie krowy należy niezwłocznie zasuszyć . Natomiast krowa, która na końcu laktacji daje dużo mleka na pewno się nie zatuczy. Dla krów zasuszonych bardzo dobrze sprawdza się jedna dawka TMR-u tzw. rozcieńczonego, złożonego z tych samych komponentów co w laktacji. Bierze się 1/3 pasz objętościowych z okresu laktacji, dodaje się 3-4 kg słomy, 3,5 kg paszy treściwej z dodatkami mineralno-witaminowymi na okres zasuszania. Najczęściej bazę pasz stanowią; kiszonka z traw, kiszonka z kukurydzy i wysłodki.

Dzięki tym samym paszom co w laktacji, żwacz zaopatrywany jest w taką samą pożywkę, co przekłada się na stabilną ilość mikroflory i odpowiednią wielkością brodawek tego największego przedżołądka. Przez to po porodzie, kiedy rośnie zapotrzebowanie organizmu na składniki pokarmowe, pasze są o wiele lepiej wykorzystywane niż przy dzieleniu żywienia na dwa okresy. Brak w dawce paszy treściwej powoduje obumieranie flory żwacza, a dostarczenie jej krótko przed porodem przyczynia się do tego że nie radzą sobie na początku laktacji, kiedy zwiększa się udział pasz wysokoenergetycznych. Niemniej ważna obok rodzaju skarmianych pasz, jest ich wartość pokarmowa i aby chętnie były zjadane przez zwierzęta. Należy zadbać o to, aby skarmiane w okresie zasuszenia pasze o odpowiedniej strukturze wyróżniały się smakowitością, a dawki pokarmowe były dobrze zbilansowane pod względem energetyczno-białkowym i mineralno-witaminowym.

Jerzy Mikołajczak

http://www.wodr.poznan.pl/baza-informacyjna/technologia/produkcja-zwierzca/przezuwacze/bydlo-mleczne/item/5122-zasuszanie-krow-mlecznych