Kwasica żwacza

Większość chorób metabolicznych powstaje w skutek błędów żywieniowych oraz nieprawidłowego zbilansowania dawki paszowej w białko i energię. Schorzenia wpływające na metabolizm mogą znacząco obniżyć produkcyjność, zawartość białka i tłuszczu mleka, a w zaawansowanym stadium może dojść do zgonu. Mleko pochodzące od krów, które mają zaburzenia przemiany materii nie nadaje się do skupu, ponieważ wykazuje wiele wad organoleptycznych i jakościowych.

Kwasica żwacza jest poważną chorobą, która powoduje istotne straty ekonomiczne w stadach wysokomlecznych krów. Podstawą uniknięcia chorób metabolicznych jest zapobieganie im. Kwasica żwacza przebiega z objawami obniżenia pH żwacza oraz zatrucia.

Przyczyny

Główną przyczyną rozwoju choroby jest nieodpowiednie skomponowanie dawki żywieniowej, szczególnie przedobrzenie z łatwo fermentującymi węglowodanami, czyli ziarnem zbóż, śrutą, otrębami, wysłodkami buraczanymi, kiszonką z kukurydzy, jabłkami i melasą.

Kolejnym powodem pojawienia się objawów kwasicy może być zbyt raptowna zmiana dawki paszowej. Kwasicy sprzyja również stosowanie zbyt drobno pociętych kiszonek. Krowy w ten sposób nie są zmuszane do żucia, a podczas tej czynności jest wytwarzana ślina będąca znakomitym buforem dla żwacza. Zbyt mała produkcja śliny może wpływać negatywnie na procesy trawienne w żwaczu. Zmiana pH może likwidować florę bakterii symbiotycznych, a sprzyjać namnożeniu bakterii produkujących kwas mlekowy w nadmiarze lub metan.

Podczas gdy pH maleje do wartości 4-5, wzrasta ciśnienie osmotyczne płynnej treści żwacza, następuje odwodnienie tkanek, krew gęstnieje, wzrasta poziom glukozy i fosforu w wątrobie. Gospodarka wodno-elektrolitowa oraz kwasowo-zasadowa organizmu ulega zaburzeniu.

Objawy

Symptomy mogą pojawić się już po kilku pierwszych godzinach po spożyciu paszy łatwo fermentującej. Początkowa faza związana jest z utratą apetytu, zakłóceniem motoryki przewodu pokarmowego, spadkiem zawartości tłuszczu w mleku i pojawienie się cuchnącej biegunki o barwie szarej. Krowy więcej niż zwykle leżą, rzadko wstają, łaknienie całkowicie zanika, zwiększa się wzdęcie żwacza, w skutek fermentacji.

Zwierzęta charakterystycznie zgrzytają zębami i pojękują, mają zaburzenia równowagi i występuje silne drżenie mięśni. W zaawansowanym stadium choroby kał staje się pienisty, z domieszką krwi. Krowy przestają oddawać mocz, temperatura ciała wzrasta, następuje przekrwienie błon śluzowych, a tętno z minuty na minutę maleje.

Przebieg choroby

Kwasica żwacza występuje w formie ostrej i przewlekłej. Kwasica w postaci ostrej może spowodować szybki zgon, objawy nasilają się tak szybko, że hodowca może nie zauważyć przebiegu choroby. Postać przewlekła pojawia się podczas nie wyleczenia krowy w trakcie trwania choroby. Ta forma niestety prowadzi do innych schorzeń takich jak ketoza, zatrzymanie łożyska przy porodzie, ogólny spadek odporności i wysoka wrażliwość na drobnoustroje chorobotwórcze.

Leczenie

W początkowym okresie choroby, jeśli nie nastąpił jeszcze spadek łaknienia, można przeprowadzić jednodniową głodówkę z dostępem do wody. Następnego dnia podać dobrej jakości siano łąkowe. W ciężkich przypadkach, lekarz weterynarii dokonując oględzin zwierzęcia, pobiera próbki do badań klinicznych, ustala rodzaj terapii. Zazwyczaj aby ustabilizować pH podawany jest wodorowęglan sodu lub węglan wapnia. Prawidłową florę bakteryjną można przywrócić stosując kwas propionowy lub podając przez sondę treść żwacza zdrowych krów. Uzupełnieniu elektrolitów służy izotoniczny płyn elektrolitowy lub roztwór fizjologiczny.

Zapobieganie

Kwasicy żwacza można zapobiec poprzez prawidłowe zbilansowanie dawki paszowej, powolne przyzwyczajanie krów do nowej paszy, stosując probiotyczne drożdże oraz uniemożliwienie krowom wolnego dostępu do zbóż (ścierniska po zbożach niedaleko pastwisk). Oprócz samej dawki pokarmowej ważna jest jej postać. Fragmenty kiszonek i zielonek nie mogą być zbyt drobno pocięte, bo eliminują proces żucia i wytwarzania śliny. Najważniejszym aspektem hodowli jest obserwacja stada, ponieważ wiele objawów kwasicy można zauważyć na tyle wcześnie aby nie dopuścić do upadku lub wprowadzenia drogich leków.

Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska

http://www.rynek-rolny.pl/artykul/kwasica-zwacza-przyczyny-objawy-przebieg-choroby-leczenie-i-zapobieganie.html