Przemieszczenie trawieńca

Bydło należące do przeżuwaczy, charakteryzuje się wielokomorowym żołądkiem, w skład którego wchodzą: żwacz, czepiec, księgi i trawieniec. Dlatego podstawowym celem odchowu cieląt powinna być jak najszybsza zmiana cielęcia nieprzeżuwającego w przeżuwacza.

Analizując rozwój żołądka u bydła stwierdzamy, że po urodzeniu żwacz i czepiec stanowią 33%, a księgi i trawieniec 67%, w trzecim miesiącu życia te proporcje się odwracają, a w 18 miesiącu żwacz stanowi 80%, czepiec 5%, księgi 7%, a trawieniec 8% objętości. Ten ostatni uważany jest za żołądek właściwy, z rozwiniętą częścią gruczołową produkującą sok żołądkowy, dlatego w swej funkcji nie różni się od żołądka prostego zwierząt wszystko- i mięsożernych.

Czynność trawieńca wpływa na stopień wykorzystania produktów podanych w paszy oraz tych, które powstały w żwaczu. W normalnym położeniu trawieniec znajduje się w dolnej części jamy brzusznej, ponad linią środkową brzucha. Specyficznym schorzeniem trawieńca jest jego przemieszczenie. Dostępna literatura podaje, że szczególną predyspozycją do przemieszczeń charakteryzuje się rasa holsztyńsko- fryzyjska. W oborach utrzymujących bydło hf, w krajach Europy Zachodniej odsetek chorujących krów waha się od 1,4 do 9%.W USA w 61 stadach wysokoprodukcyjnych krów mlecznych przemieszczenie trawieńca stanowi średnio 3,3%przy zakresie 0-14%. W 90% przemieszczenie trawieńca ma miejsce w okresie od tygodnia przed porodem do 3 tygodni po porodzie. Pomimo tego, że przemieszczenie trawieńca dotyczy głównie krów mlecznych, to stwierdzano przypadki tej choroby również u cieląt.

Trawieniec ulegając przemieszczeniu najczęściej zmienia swoje położenie w lewo, między boczną ścianę brzucha, a worek żwaczowy (80–90% wszystkich przypadków) lub w prawo. Pomimo że prawostronne przemieszczenie występuje około 7 razy rzadziej niż lewostronne, to utrzymanie przy życiu takiej krowy jest trudniejsze. Powodem może być występujący często razem z przemieszczeniem skręt trawieńca, prowadzący do bardzo dużych zaburzeń w krążeniu. Czynniki wywołujące przemieszczenie nie są jeszcze dokładnie poznane. Przyjmuje się, że sprzyja temu skarmianie dużej ilości paszy treściwej, przy niskim udziale w dawce paszy objętościowej. Prowadzi to do rozchwiania proporcji lotnych kwasów tłuszczowych. Zbyt dużo kwasu masłowego osłabia perystaltykę przedżołądków i trawieńca. Taka sytuacja sprzyja przenikaniu do trawieńca niedostatecznie przefermentowanej treści pokarmowej ze żwacza, a także na skutek obniżenia napięcia mięśni trawieńca gromadzenie się w nim gazów.

Nadmierna ilość gazów i treści żwaczowej powoduje rozciągnięcie trawieńca, a w konsekwencji jego przemieszczenie. U ciężarnych krów przemieszczenie może być również związane z uciskiem macicy na trawieniec, a w przypadku buhajów ze wzmożonym działaniem tłoczni brzusznej.

Co jeszcze może sprzyjać przemieszczeniu trawieńca?

Z danych literaturowych wynika, że może to być brak aklimatyzacji zwierząt np. podczas zasiedlania obór podczas prac wykończeniowych, kiedy zwierzęta pobierają mniej paszy ze względu na ciągły zgiełk związany z pracami budowlanymi. Ponadto wprowadzanie pierwiastek do licznej pierwszej grupy zaraz po porodzie. W wyniku osłabienia takie krowy nie potrafią znaleźć swojego miejsca w grupie, co powoduje, że jedzą na końcu, najczęściej przebrany TMR z małą ilością pasz treściwych. Przemieszczeniom trawieńca sprzyja również wprowadzenie pierwiastek z pastwiska do obory z betonową lub rusztową posadzką. Zwierzęta potrzebują trochę czasu na naukę chodzenia po twardym podłożu. Zanim zwierzęta przyzwyczają się do chodzenia po twardym podłożu pobierają mało paszy, ponieważ wolą leżeć w zaścielonych stanowiskach. Dużym błędem jest zasuszanie krów ze schorzeniami nóg. Kulejąc zwierzę nie będzie stało przy stole paszowym i pobierało paszę, dlatego duży deficyt energii i pusty przewód pokarmowy może prowadzić do przemieszczenia trawieńca. Stąd zaleca się przed zasuszeniem zweryfikowanie stanu racic i ewentualną korekcję i leczenie. Poważnym błędem jest duże zagęszczenie zwierząt i utrudniony dostęp do zbyt krótkiego stołu paszowego. W takich sytuacjach najsłabsze osobniki nie mają prawie dostępu do jedzenia. Podchodzą do stołu jako ostatnie, wracają z doju jako ostatnie i muszą czekać aż zwolni się miejsce przy stole paszowym.

Wzrost konkurencji w trakcie pobierania paszy może zmniejszyć spożycie lub zwiększyć szybkość jej pobierania, co może być przyczyną problemów metabolicznych, takich jak przemieszczenie trawieńca i kwasica żwacza. Powstawanie przemieszczenia trawieńca wiąże się również ze zbyt długimi przerwami między podawaniem paszy. Sprzyja temu zbyt długi dój, długie przepędy, długie oczekiwanie na podanie paszy, usuwanie obornika. Latem zagrzewanie się paszy wpływa na zmniejszenie jej pobrania. Za przyczynę występowania przemieszczenie trawieńca uznaje się również zbytnie otłuszczenie krów, ze słabym apetytem przed wycieleniem. Przemieszczeniu może sprzyjać również zadawanie złej jakości i zimnej kiszonki czy wysłodków buraczanych oraz picie zbyt zimnej wody. Ponadto, trudne, bliźniacze porody zwiększają ryzyko tej choroby 4- lub 5-krotnie.

Wojciech Neja

http://www.portalhodowcy.pl/hodowca-bydla-archiwum/79-hodowca-bydla-1-2015/759-przemieszczenie-trawienca-czesta-przypadlosc-krow-po-porodzie